یزد از گذشته های دور همواره کویری بی آب و علف را در ذهن بسیاری از مردم تداعی کرده است اما در دل این کویر پر رمز و راز باغها و چشمه های بسیاری حال و هوای کویر را از خیال شسته و گویی تکه ای از شمال کشور به مرکز نقشه ایران چسبانده شده است. در استان يزد بسیاری از مناطق به رغم کم آبی و خشکسالی آنچنان سرسبز و زیبا نمود پیدا کرده اند که باغ شهر و مناطق ییلاقی مرکز ایران شهرت یافته اند.
از جمله این باغ شهرها می توان به شهرستان مهریز اشاره کرد، شهرستانی یادگار از ایران باستان.
چشمه ها و رودها و قناتهای روان در این منطقه مراکز ییلاقی بی بدیلی به وجود آورده که توجه همگان را به خود جلب کرده و در ایام مختلف سال افراد مختلفی را برای بازدید از این جاذبه ها به سمت خود می کشاند.
از جمله این چشمه ها می توان به چشمه غربالبیز اشاره کرد که همچون نگینی فیروزه ای بر انگشتری کویر جا خوش کرده است و حواشی تاریخی این چشمه بر جذابیت آن افزوده است.
غربالبیز چشمه ای تاریخی و بسیار کهن در اطراف مهریز است. این چشمه با مرکز شهرستان مهریز 10 کیلومتر و با مرکز استان یزد 40 کیلومتر فاصله دارد و در روستای مزوار واقع شده است.
این چشمه به صورت یک فرورفتگی طبیعی است و هر ساله در اوایل بهار آبی گوارا و زلال از کوههای منطقه جاری می شود و در این فرو رفتگی می ریزد و به دریاچه ای طبیعی تبدیل می شود.
در اطراف این چشمه آثاری به دست آمده که قدمت این منطقه را بیان می کند و از گذشته های دور و از دوران ساسانی حکایت دارد.
از جمله این آثار می توان به گودی هاون شکل در بالای چشمه که با دست کنده شده و سه برج مثلث شکل در کوه بالای چشمه با قدمت بیش از چهار هزار سال و قبرهایی که از آن ظروف سنگی و اشیاء و نشانه هایی از عصر ناهید پرستی و هزاران یادگار بزرگ زمانهای بسیار دور بیرون آمده و حکایت از تاریخ کهن این ناحیه دارد.
چشمه غربالبیز از گذشته های دور دستخوش تغییرات بسیاری در محوطه خود شده است اما طی چند سال گذشته محوطه سازی زیبایی در اطراف آن شکل گرفته است.
روزگاری این چشمه به قدری پر آب بود که در رود پایین دستی آن قایقها بر روی آب روان و اسباب تفرج مسافران و گردشگران به این منطقه شده بودند.
طی چند سال اخیر خشکسالی سبب شد این چشمه به طور کامل خشک شود اما از چندی پیش این چشمه جانی دوباره گرفت و هم اکنون حیات در آن جاری است.
غربالبیز چندی پیش به طور کامل خشک شده بود اما با بارش رحمت الهی دوباره جان گرفت
چشمه غربالبیز که یکی از دو چشمه اصلی استان یزد است، شرایط محیطی مناسب برای زندگی انسان و طبیعت زیبای این ناحیه از جمله مهمترین عوامل شکل گیری حوزه ای فرهنگی در این بخش از کشور ایران از زمان باستان تاکنون بوده است.
حفاری های باستان شناسی در بقایای بنایی باستانی در جنوب غربالبیز در سال 2000 آغاز شده و به مدت 75 روز در سال ادامه یافته است.
در سال 83 علاوه بر حفاری در بقایای این بنا در بخش های مختلفی از ناحیه نیز گمانه زنی هایی برای رسیدن به اطلاعات بیشتر انجام شده و بخش هایی از گورستان غربالبیز در شمال این ناحیه نیز حفاری شده است.
حفاری سال 80 در بقایای بنای مذکور که در جنوب ناحیه واقع است به کشف قدیمی ترین بقایای باستانی در استان یزد منجر شده است.
بنا بر شواهدی که تاکنون جمع آوری شده است، این بنا در زمینی به شکل ذوزنقه و به مساحت 2200 متر مربع ساخته شده و عمده مصالح به کار رفته در این بنا خشت خام بوده و در قسمت‌هایی از آن از سنگ نیز برای استحکام بیشتر بنا استفاده شده است.
بخشهای باستانی چشمه غربالبیز
طبق شواهد باستان شناسی جمع آوری شده، بنای باستانی غربالبیز قدیمی ترین اثر باستانی استان یزد و تنها بقایای باستانی شناخته شده مربوط به دوره اشکانی در مرکز ایران است.
در این سازه، قدیمی ترین نمونه های سه عنصر مهم از معماری ایرانی برای اولین بار مشاهده شده است که عبارتند از خندق، درگاهی و نقشه مدور.
این چشمه به دلیل چشم اندازهای منحصر به فرد، هوای مناسب، امکان اسکان، دسترسی به شهر و امکانات رفاهی و ... مکان بسیار مناسبی برای گذراندن روزهای تعطیل نوروز است.
ضمن اینکه از کنار این چشمه باستانی تا دیگر بناهای تاریخی و جاذبه های طبیعی و گردشگری شهرستان مهریز و برخی دیگر از شهرستانهای استان یزد فاصله ای نیست و مجموعه کوه ریگ، سنگ نوشته های کوه ارنان، قلعه خورمیز، رباط زین الدین، حمام استهرج، مجموعه مهرپادین، خانه اخوان طباطبایی، باغ پهلوان پور، مجموعه قلعه سریزد و بسیاری دیگر از بناهای تاریخی اطراف آن به راحتی قابل دسترسی است.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 13,نوامبر,2024